در روزگاری که اخبار جهان را تنش های سیاسی، گفتمان های جنگ‌طلبانه و زمزمه‌های درگیری فرا گرفته است، قلب بسیاری از انسان ها از ترس و نگرانی لبریز می شود. تصویر جنگ، چه یک درگیری منطقه ای محدود و چه یک فاجعه جهانی، آنچنان وحشتناک است که روح جمعی بشریت را می آزارد. در این میان اما در کنار دیپلماسی، مذاکره و عقلانیت، یک پناهگاه روحی و معنوی قدرتمند وجود دارد: دعا برای جنگ نشدن کشور.
۲۰ دعا برای جنگ نشدن کشور و جلویگری از جنگ و فتنه
۱. دعای کلی برای پناه بردن به خدا از شرّ فتنه‌ها:
رَبَّنَا لَا تَجْعَلْنَا فِتْنَةً لِّلْقَوْمِ الظَّالِمِينَ * وَنَجِّنَا بِرَحْمَتِكَ مِنَ الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ
ترجمه: «پروردگارا، ما را وسیله آزمایش [و فتنه] برای ستمگران قرار مده! و به رحمت خویش، ما را از [شرّ] کافران نجات بده.»
(سوره یونس، آیات ۸۵-۸۶)
۲. دعای حضرت نوح (ع) برای نجات از شرّ ظالمان:
وَأُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ بَصِيرٌ بِالْعِبَادِ * فَوَقَاهُ اللَّهُ سَيِّئَاتِ مَا مَكَرُوا
ترجمه: «و کار خود را به خدا واگذار می‌کنم؛ زیرا خداوند به [حال] بندگان بیناست. پس خداوند او را از بدی‌هایی که احاطه کردند، نگاه داشت.»
(سوره غافر، آیات ۴۴-۴۵)
۳. درخواست محافظت از شرّ هر موجود زیان‌رسان:
وَقُل رَّبِّ أَعُوذُ بِكَ مِنْ هَمَزَاتِ الشَّيَاطِينِ * وَأَعُوذُ بِكَ رَبِّ أَن يَحْضُرُونِ
ترجمه: «و بگو: پروردگارا! از وسوسه‌های شیاطین به تو پناه می‌برم، و پروردگارا! از اینکه [به سراغم] آیند، به تو پناه می‌آورم.»
(سوره المؤمنون، آیات ۹۷-۹۸)
۴. دعای فرشتگان برای صلح و امنیت:
رَبَّنَا وَاجْعَلْنَا مُسْلِمَيْنِ لَكَ وَمِن ذُرِّيَّتِنَا أُمَّةً مُّسْلِمَةً لَّكَ وَأَرِنَا مَنَاسِكَنَا وَتُبْ عَلَيْنَا ۖ إِنَّكَ أَنتَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ
ترجمه: «پروردگارا! ما دو تن را تسلیم [فرمان] خود قرار ده و از دودمان ما، امتی که تسلیم تو باشند پدید آور و عبادات ما را به ما نشان ده و توبه ما را بپذیر؛ زیرا که تو توبه‌پذیر مهربانی.»
(سوره البقره، آیه ۱۲۸) – این آیه درخواست هدایت به سمت راهی صلح‌آمیز و عبادت است.
۵. پناه بردن به خدا از شرّ فتنه‌ای که دامن گیر شود:
رَبَّنَا لَا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِن لَّدُنكَ رَحْمَةً ۚ إِنَّكَ أَنتَ الْوَهَّابُ
ترجمه: «پروردگارا! دل‌های ما را، پس از آنکه ما را هدایت کردی، منحرف مکن و از جانب خود رحمتی به ما عطا فرما؛ زیرا که تو بخشنده‌ای.»
(سوره آل عمران، آیه ۸)
۶. دعا برای دفع شرّ کافران و مشرکان:
وَقُل رَّبِّ أَعُوذُ بِكَ مِنْ هَمَزَاتِ الشَّيَاطِينِ * وَأَعُوذُ بِكَ رَبِّ أَن يَحْضُرُونِ
ترجمه: (تکرار این آیه برای تأکید بر پناه بردن از هر شرّ پنهان و آشکار)
(سوره المؤمنون، آیات ۹۷-۹۸)
۷. درخواست حکمت و قرار گرفتن در راه راست:
رَبِّ اشْرَحْ لِي صَدْرِي * وَيَسِّرْ لِي أَمْرِي * وَاحْلُلْ عُقْدَةً مِّن لِّسَانِي * يَفْقَهُوا قَوْلِي
ترجمه: «پروردگارا! سینه‌ام را برایم گشاده کن، و کارم را برایم آسان کن، و گره از زبانم بگشای تا سخنم را بفهمند.»
(سوره طه، آیات ۲۵-۲۸) – این دعا برای هدایت رهبران به سمت گفتگو به جای جنگ است.
۸. دعای حضرت ایوب (ع) برای رهایی از رنج:
أَنِّي مَسَّنِيَ الضُّرُّ وَأَنتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ
ترجمه: «که همانا به من آسیب و رنج رسیده است، و تو مهربان‌ترین مهربانانی.»
(سوره الأنبیاء، آیه ۸۳) – می‌توان از این دعا برای در امان ماندن از رنج جنگ استفاده کردن کرد.
۹. دعا برای پیروزی حق به شیوه‌ای صلح‌آمیز:
رَبَّنَا افْتَحْ بَيْنَنَا وَبَيْنَ قَوْمِنَا بِالْحَقِّ وَأَنتَ خَيْرُ الْفَاتِحِينَ
ترجمه: «پروردگارا! میان ما و قوم ما به حق داوری کن، و تو بهترین داوری.»
(سوره الأعراف، آیه ۸۹)
۱۰. پناه بردن به خدا از شرّ حاکمان ستمگر:
قُلِ اللَّهُمَّ مَالِكَ الْمُلْكِ تُؤْتِي الْمُلْكَ مَن تَشَاءُ وَتَنزِعُ الْمُلْكَ مِمَّن تَشَاءُ ۖ وَتُعِزُّ مَن تَشَاءُ وَتُذِلُّ مَن تَشَاءُ ۖ بِيَدِكَ الْخَيْرُ ۖ إِنَّكَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
ترجمه: «بگو: بارالها! ای مالک حکومت‌ها، تو به هر که بخواهی، حکومت می‌بخشی و از هر که بخواهی، حکومت را می‌ستانی؛ و هر که را بخواهی، عزت می‌دهی و هر که را بخواهی، خوار می‌کنی؛ همه خوبی‌ها به دست توست؛ براستی که تو بر هر کاری توانایی.»
(سوره آل عمران، آیه ۲۶)
۱۱. دعا برای نجات از قوم ظالم:
رَبِّ نَجِّنِي مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ
ترجمه: «پروردگارا! مرا از [دست] قوم ستمگر نجات بده.»
(سوره القصص، آیه ۲۱)
۱۲. توکل بر خدا به عنوان بهترین حافظ:
وَقَالَ مُوسَىٰ يَا قَوْمِ إِن كُنتُمْ آمَنتُم بِاللَّهِ فَعَلَيْهِ تَوَكَّلُوا إِن كُنتُم مُّسْلِمِينَ * فَقَالُوا عَلَى اللَّهِ تَوَكَّلْنَا رَبَّنَا لَا تَجْعَلْنَا فِتْنَةً لِّلْقَوْمِ الظَّالِمِينَ * وَنَجِّنَا بِرَحْمَتِكَ مِنَ الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ
ترجمه: «و موسی گفت: ای قوم من! اگر به خدا ایمان آورده‌اید، پس بر او توکل کنید، اگر تسلیم [او] هستید. پس گفتند: بر خدا توکل کردیم. پروردگارا! ما را وسیله آزمایش برای ستمگران قرار مده، و به رحمتت ما را از [شرّ] کافران نجات ده.»
(سوره یونس، آیات ۸۴-۸۶)
۱۳. درخواست آرامش و امنیت:
رَبِّ اجْعَلْ هَٰذَا بَلَدًا آمِنًا وَارْزُقْ أَهْلَهُ مِنَ الثَّمَرَاتِ
ترجمه: «پروردگارا! این [شهر] را سرزمینی امن قرار ده و مردمش را از ثمرات [گوناگون] روزی بخش.»
(سوره البقره، آیه ۱۲۶)
۱۴. دعا برای دفع شرّ نیرنگ‌های دشمنان:
وَأُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ بَصِيرٌ بِالْعِبَادِ * فَوَقَاهُ اللَّهُ سَيِّئَاتِ مَا مَكَرُوا ۚ وَحَاقَ بِآلِ فِرْعَوْنَ سُوءُ الْعَذَابِ
ترجمه: «و کار خود را به خدا واگذار می‌کنم؛ زیرا خداوند به [حال] بندگان بیناست. پس خداوند او را از بدی‌های آنچه نیرنگ کردند، نگاه داشت و عذاب بد، دامان خاندان فرعون را گرفت.»
(سوره غافر، آیات ۴۴-۴۵)
۱۵. طلب عافیت و سلامت:
رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ
ترجمه: «پروردگارا! به ما در این دنیا نیکی عطا کن و در آخرت نیز نیکی مرحمت فرما و ما را از عذاب آتش دوزخ نگاه دار.»
(سوره البقره، آیه ۲۰۱) – “حسنه در دنیا” میتواند شامل صلح و امنیت باشد.
۱۶. پناه بردن به خدا از شرّ هر آنچه می‌ترسیم:
فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كَانَ غَفَّارًا * يُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَيْكُم مِّدْرَارًا * وَيُمْدِدْكُم بِأَمْوَالٍ وَبَنِينَ وَيَجْعَل لَّكُمْ جَنَّاتٍ وَيَجْعَل لَّكُمْ أَنْهَارًا
ترجمه: «پس گفتم: از پروردگار خود آمرزش بطلبید که او بسیار آمرزنده است، تا [او] باران را پی در پی بر شما بفرستد، و شما را با اموال و پسران یاری کند و برای شما باغ‌ها قرار دهد و برای شما نهرها جاری سازد.»
(سوره نوح، آیات ۱۰-۱۲) – طلب مغفرت، مقدمه‌ای برای نزول برکات و دفع بلاهاست.
۱۷. دعا برای هدایت به صراط مستقیم:
اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ * صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلَا الضَّالِّينَ
ترجمه: «ما را به راه راست هدایت کن، راه کسانی که نعمت [هدایت] به آنان داده‌ای، نه [راه] مغضوبان و نه گمراهان.»
(سوره الفاتحة، آیات ۶-۷) – این دعا، اساس هر درخواستی از خداوند است.
۱۸. درخواست شکیبایی و استقامت در برابر سختی‌ها:
رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ
ترجمه: «پروردگارا! بر ما شکیبایی فرو ریز و گام‌های ما را استوار دار و ما را بر گروه کافران پیروز کن.»
(سوره البقره، آیه ۲۵۰) – این دعا برای تقویت روحیه در شرایط سخت است.
۱۹. اعتراف به عجز و توکل بر خدا:
لَّا إِلَٰهَ إِلَّا أَنتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنتُ مِنَ الظَّالِمِينَ
ترجمه: «[ای خدا] هیچ معبودی [به حق] جز تو نیست، منزّهی تو، راستی که من از ستمکاران بودم.»
(سوره الأنبیاء، آیه ۸۷) – دعای حضرت یونس (ع) در شکم ماهی که باعث نجات او شد.
۲۰. دعای پایانی برای پذیرش همه طلب‌ها:
رَبَّنَا وَتَقَبَّلْ دُعَاءِ
ترجمه: «پروردگارا! و دعایم را بپذیر.»
(سوره ابراهیم، آیه ۴۰)
آیا دعا کردن واقعا می تواند از جنگ جلوگیری کند؟
این سؤال مهمی است که ذهن بسیاری را به خود مشغول می‌کند. پاسخ به آن چندبعدی است:
۱. تأثیر دعا بر فرد دعاکننده:
کاهش اضطراب و استرس: در مواقع بحران، احساس درماندگی و اضطراب میتواند فلج‌کننده باشد. دعا و نیایش، با ایجاد یک حس ارتباط با نیرویی برتر، بار این اضطراب را از دوش فرد برمی‌دارد و به او آرامش می‌بخشد. این آرامش درونی، شرط لازم برای داشتن تفکر منطقی و اقدامات سازنده است.
تقویت امید: دعا شمع امید را در تاریک‌ترین لحظات روشن نگاه می‌دارد. وقتی فرد به نیروی برتر و مهربان ایمان دارد، باور می‌کند که حتی در سخت‌ترین شرایط، راه نجات و صلح وجود دارد.
افزایش تمرکز بر صلح: زمانی که فرد برای صلح دعا می‌کند، ناخودآگاه ذهن و روح خود را بر این مفهوم متمرکز می‌کند. این تمرکز، میتواند در اعمال و تصمیمات روزمره او تأثیر بگذارد و او را به سمت رفتارهای صلح آمیزتر سوق دهد.
۲. تاثیر جمعی دعا:
از دیدگاه بسیاری از فلاسفه و عرفا، افکار و نیات انسان ها بر جهان اطراف تأثیر می‌گذارد. “اثر صد میمون” یک فرضیه جالب در این زمینه است که نشان می‌دهد وقتی یک تعداد بحرانی از یک جمعیت، به فکر یا رفتاری جدید روی می آورند، این فکر به طور ناگهانی در کل جمعیت پخش می‌شود. اگر این فرضیه را بپذیریم، دعای دسته‌جمعی برای صلح میتواند به ایجاد یک “آگاهی جمعی” صلح طلبانه منجر شود که بر تصمیم گیران کلان و فضای عمومی جامعه تأثیر بگذارد.
۳. تاثیر متافیزیکی دعای جنگ نشدن:
از منظر ادیان، دعا یک درخواست مستقیم از خداست. خداوندی که قادر مطلق و مهربان است و دعای بندگانش را اجابت می‌کند. حتی اگر به صورت معجزه آسا جنگ را متوقف نکند، میتواند دل‌های زمامداران را نرم کند، راه‌های دیپلماتیک پنهانی را بگشاید و یا از بروز یک اشتباه محاسباتی فاجعه‌بار جلوگیری نماید. به عبارت دیگر، دعا می تواند مانند یک عامل نامرئی در پشت صحنه تاریخ عمل کند.
نتیجه‌گیری: صلح را از آن خود کن، آنگاه جهان را فرا خواهد گرفت
در پایان باید تأکید کرد که دعا برای جنگ نشدن کشور، یک عمل انفعالی و فرار از مسئولیت نیست. برعکس، اقدامی فعالانه و قدرتمند است که از درون انسان آغاز می‌شود. این دعا، پیش از آنکه بتواند دنیا را تغییر دهد، خود ما را تغییر می دهد: از انسانِ مضطرب و ترسیده به انسانی آرام، امیدوار و مصمم تبدیل می‌کند.
ما در تاریخ در لحظه های حساسی ایستاده‌ایم. انتخاب با ماست: می‌توانیم تسلیم ترس شویم و یا با توکل بر خدا و استفاده کردن از تمام ابزارهای عقلانی و معنوی، برای حفظ صلح بکوشیم. بیاییم همیشه به یاد داشته باشیم که صلح، تنها نبود جنگ نیست، بلکه حضور عدالت، امنیت و احترام متقابل است. برای رسیدن به این آرمان والا، هم باید دعا کنیم و هم برای تحقق آن اقدام.
